Ifahamu Saratani kali ya tezi dume yenye alama ya Gleason 9

Tuesday, May 20, 2025

#1

Ifahamu Saratani kali ya tezi dume yenye alama ya Gleason 9

Saratani ya Tezi Dume ni Nini?

Tezi dume (prostate) ni kiungo kidogo kilichopo chini ya kibofu cha mkojo kwa wanaume, na kazi yake kuu ni kuzalisha majimaji yanayolinda na kusafirisha mbegu za kiume (sperms). Saratani ya tezi dume hutokea pale seli za tezi hiyo zinapobadilika na kuanza kukua bila mpangilio, na hatimaye kuunda uvimbe (tumor).

Alama ya Gleason: Inamaanisha Nini?

Alama ya Gleason score ni mfumo wa upangaji wa daraja la saratani ya tezi dume kulingana na muonekano wa seli chini ya hadubini. Inasaidia kutabiri jinsi saratani ilivyo kali na kasi yake ya kusambaa. Gleason hupewa namba mbili:

• Namba ya kwanza inaonesha aina kuu ya seli zilizopo.
• Namba ya pili inaonesha aina ya pili kwa wingi.

Gleason 9 = 4 + 5 au 5 + 4, ambayo ina maana:

• Seli nyingi zinafanana na zile za daraja la 4 au 5, ambazo ni za hatari kubwa.
• Saratani ni ya kiwango cha juu, hukua haraka, na kuna uwezekano mkubwa wa kusambaa.

Kuenea kwa Saratani Hadi kwenye Mifupa (Bone Metastasis)

Hii ina maana kuwa saratani haikubaki tu kwenye tezi dume, bali imeenea hadi kwenye mifupa, hali inayojulikana kitaalamu kama metastatic prostate cancer.

• Mara nyingi, saratani ya tezi dume huenea kwenye mifupa ya nyonga, uti wa mgongo, mbavu, na fuvu.
• Hali hii huambatana na maumivu makali ya mifupa, udhaifu wa misuli, na wakati mwingine kupooza.

Dalili za Saratani Kali ya Tezi Dume

Zinaweza kujumuisha:

• Kukojoa mara kwa mara, hasa usiku.
• Maumivu au kuwashwa wakati wa kukojoa.
• Damu kwenye mkojo au shahawa.
• Maumivu ya mgongo, nyonga, au mbavu.
• Kupungua uzito bila sababu.
• Uchovu mwingi.
• Udhaifu au ganzi katika miguu.

Sababu Zinazoongeza Hatari ya Saratani ya Tezi Dume

• Umri mkubwa (hii hutokea zaidi kwa wanaume wenye miaka 65 na kuendelea).
• Historia ya kifamilia.
• Lishe yenye mafuta mengi ya wanyama.
• Kuishi maisha yasiyo na mazoezi.

Matibabu ya Saratani ya Tezi Dume Kali

Kwa saratani ya daraja la juu kama Gleason 9, hasa ikiwa imeenea hadi mifupani, matibabu huelekezwa kwenye kudhibiti saratani na kupunguza maumivu, badala ya kuponya kabisa. Njia za matibabu ni pamoja na:

a) Tiba ya Homoni (Androgen Deprivation Therapy – ADT)

• Lengo ni kupunguza kiwango cha homoni ya testosterone, ambayo huchochea ukuaji wa saratani ya tezi dume.

b) Kemotherapi (Chemotherapy)

• Hasa dawa kama Docetaxel na Cabazitaxel hutumika kuua seli za saratani zilizosambaa mwilini.

c) Tiba ya Mionzi (Radiation Therapy)

• Hutolewa moja kwa moja kwenye maeneo ya mifupa yenye saratani ili kupunguza maumivu.

d) Dawa za kuimarisha mifupa

• Kama Bisphosphonates au Denosumab kusaidia kuzuia kuvunjika kwa mifupa.

e) Immunotherapy au Tiba ya Vinasaba (Gene Therapy)

• Njia mpya zinazojaribiwa kusaidia kinga ya mwili kupambana na seli za saratani.

Maisha na Saratani ya Tezi Dume Kali

• Wagonjwa wanaweza kuishi kwa miaka mingi hata baada ya saratani kusambaa, hasa wakipokea matibabu madhubuti.
• Hupendekezwa kula lishe bora, kufanya mazoezi mepesi, na kushirikiana na wataalamu wa afya ya akili kwa msaada wa kisaikolojia.
• Uchunguzi wa mara kwa mara husaidia kufuatilia maendeleo ya ugonjwa na ufanisi wa matibabu.

Hitimisho

Saratani ya tezi dume ya Gleason 9 ni ya kiwango cha juu, na ikisambaa hadi kwenye mifupa, huhitaji uangalizi wa hali ya juu. Taarifa kama hizi huwapa watu uelewa wa umuhimu wa uchunguzi wa mapema, hasa kwa wanaume wa umri wa makamu na kuendelea.