Afyaclass

Showing posts with label makala. Show all posts

AFYA YA UZAZI

• • • •

Sababu za Mimba Kutunga Nje ya Kizazi pamoja na Dalili zake(Ectopic pregnancy)

Kwa asilimia kubwa Mimba kutunga Nje ya kizazi yaani kwa kitaalam Ectopic pregnancy hutokea wakati yai lililorutubishwa kukwama ndani ya mirija ya uzazi(fallopian tubes) au kuelekea kwenye njia ya uzazi, japo mimba kutunga sehemu nyingine yoyote mbali na sehemu yake ya kawaida ndani ya kizazi bado ni Ectopic pregnancy,

CHANZO CHA TATIZO HILI LA MIMBA KUTUNGA NJE YA KIZAZI

- mara nyingi mimba hutunga nje ya kizazi kwa sababu mirija ya uzazi yaani fallopian tubes imeharibiwa, kuziba au kufungwa vibaya.

- Tatizo la mvurugiko wa vichocheo mwilini(hormone imbalance) au ukuaji usiokuwa wa kawaida wa yai lililorutubishwa pia linaweza kuchangia tatizo hili.

• Vitu vingine ambavyo vinaweza kuchangia tatizo la mimba kutunga nje ya kizazi ni pamoja na:

✓ Kuwa na tatizo la mimba kutunga nje ya kizazi kwenye ujauzito wa nyuma. Ikiwa umewahi kuwa na ujauzito wa aina hii hapo awali, una uwezekano mkubwa wa kuwa na mwingine.

✓ Uvimbe au maambukizi ya magonjwa mbali mbali. Maambukizi ya magonjwa ya zinaa kama; kisonono au chlamydia, yanaweza kusababisha kuvimba kwenye mirija na viungo vingine vya karibu, na kuongeza hatari ya ujauzito kutunga nje ya kizazi(ectopic pregnancy).

✓ Matibabu kwa ajili ya kupata mtoto. Utafiti mwingine unaonyesha kwamba wanawake ambao wamewahi kufanyiwa In- Vitro fertilization (IVF) kwa ajili ya kupata watoto au matibabu kama hayo wana uwezekano wa kuwa na tatizo la ujauzito kutunga nje ya kizazi(ectopic pregnancy).

Pia kukaa kwa muda mrefu sana bila kuzaa au kuzaa mapema sana huweza kuongeza uwezakano wa tatizo

✓ Upasuaji katika mirija ya uzazi(Tubal surgery). Upasuaji wa kurekebisha tatizo lolote kwenye mirija ya uzazi yaani fallopian tubes huongeza hatari ya Mwanamke kupatwa na tatizo la mimba kutunga nje ya kizazi.

✓ Aina ya njia ya uzazi wa mpango ulioichagua. Uwezekano wa kupata ujauzito wakati unatumia kifaa kama intrauterine device (IUD) ni mdogo sana.

Lakini endapo kwa bahati mbaya ikitokea umebeba mimba na una kifaa cha IUD ndani yako, uwezekano wa mimba kutunga nje ya kizazi ni mkubwa.

Njia ya kufunga uzazi(Tubal ligation), njia hii ni ya kudumu ya kudhibiti uzazi lakini ikiwa utapata ujauzito baada ya utaratibu huu uwezekano wa mimba hyo kutunga nje ya kizazi ni asilimia 100.

✓ Uvutaji sigara. Uvutaji sigara kabla tu ya kupata ujauzito unaweza kuongeza hatari ya ujauzito kutunga nje ya kizazi. Kadri unavyovuta sigara, ndivyo hatari inavyo kuwa kubwa zaidi.

DALILI ZA MIMBA KUTUNGA NJE YA KIZAZI

Huenda usione dalili yoyote mwanzoni. wanawake wengi ambao wana tatizo la mimba kutunga nje ya kizazi(ectopic pregnancy) wanapata dalili zote za awali za ujauzito kama vile; kukosa period au kutokuona siku zao za hedhi, matiti kujaa, kichefuchefu N.k.

Ikiwa unapima ujauzito au mimba, matokeo yatakuwa mazuri tu kama kawaida na kuonyesha kwamba wewe ni mjamzito. Tofauti tu ni kwamba matatizo huanza kutokea pale ujauzito unavyozidi kukua.

- Mara nyingi, dalili za kwanza kabsa kama una tatizo la mimba kutunga nje ya kizazi ni damu nyepesi kuanza kutoka ukeni na maumivu ya kiuno au nyonga.

Ikiwa damu huvuja kutoka kwenye mirija ya uzazi(fallopian tubes), unaweza kuhisi maumivu ya bega au hamu ya kuwa na haja kubwa. Dalili maalum hutegemea mahali damu inajikusanya na mishipa ipi inaathiriwa.

Ikiwa yai lililorutubishwa linaendelea kukua kwenye mrija wa fallopian, linaweza kusababisha mrija huo wa uzazi kupasuka. Matokeo yake ni Kutokwa na damu nzito ndani ya tumbo la uzazi. Dalili kama hii huweza kuhatarisha maisha,kusababisha maumivu makali ya kichwa, kuzimia na mshtuko.

KUMBUKA; NENDA HOSPITAL HARAKA UKIONA DALILI KAMA HIZI HAPA;

• Maumivu makali ya tumbo na kutokwa na damu ukeni

• Maumivu makali ya Kichwa au kuzimia

• Maumivu ya bega N.k

KWA USHAURI ZAIDI,ELIMU AU TIBA TUWASILIANE KWA NAMBA +255758286584.

KIDONDA

• • • • • •

DALILI 8 AMBAZO MTU HUWEZA KUZIPATA BAADA YA KIDONDA CHAKE KUSHAMBULIWA NA BACTERIA

1. Homa

Baada ya upasuaji, ni kawaida kwa wagonjwa kuwa na homa kwa kiwango cha chini ya digrii 100 Fahrenheit. lakini, ikiwa joto la mwili lipo juu hadi 101 au zaidi, hiyo inaweza kuonyesha uwezekano wa maambukizi ya vimelea vya magonjwa kama vile Bacteria katika kidonda.

Wagonjwa ambao wana homa wanaweza pia kuwa na tatizo la maumivu ya kichwa na kupungua kwa hamu ya kula.

Vidonda vilivyoshambiwa na Bacteria vinaweza kupatiwa tiba ya antimicrobial drugs n.k.

2. Mwili kuchoka kupita kiasi

Kumuuliza mgonjwa jinsi anavyohisi inaweza kusaidia kutathmini uwepo wa maambukizi katika kidonda.

Kupata uchovu wa mwili kupita kiasi pamoja na mwili kukosa nguvu huweza kuwa kiashiria mojawapo cha uwepo wa maambukizi kwenye kidonda au jeraha ulilonalo.

3. Kidonda kutoa usaha au maji maji yenye rangi ya Kijani au Njano

Katika hali ya kawaida kidonda kinatakiwa kiwe na rangi nyekundu, hii ndyo ishara nzuri ya kidonda kuelekea kupona kwa urahisi

4. Kuongezeka kwa Maumivu katika Jeraha au Kidonda

Kwa ujumla, mgonjwa anayeendelea vizuri baada ya kufanyiwa upasuaji au kuwa na jeraha/kidonda anapaswa kuona unafuu na maumivu yanayopungua na sio kuongezeka.

Ikiwa mgonjwa ana maumivu yanayoongezeka badala kupungua, hiyo inaweza kuwa dalili ya maambukizi katika jeraha au kidonda.

5.Uwekundu Kuzunguka Jeraha au kidonda huku ndani ya kidonda kukiwa na rangi ya tofauti kama vile njano au kijani

Hapo awali, vidonda vinaonekana vyekundu kidogo kwa sababu ya mchakato wa uchochezi wa asili wa uponyaji, lakini uwekundu huo unapaswa kupungua polepole kwa takribani siku 5-7.

Uwekundu zaidi karibu na jeraha huku ndani ya kidonda kukiwa na rangi nyingine ya tofauti kama njano au kijani ni ishara ya maambukizi katika jeraha.

6. Uvimbe wa Eneo Lililojeruhiwa

Kama uwekundu, uvimbe ni kawaida katika hatua za mwanzo za uponyaji wa jeraha. lakini, uvimbe unapaswa kupungua kila wakati. Uvimbe wa kudumu inaweza kuwa ishara ya maambukizi au shida zingine kwenye kidonda.

7. Joto La Ngozi Inayozunguka kidonda

Ingawa inaweza kuwa kawaida kwa ngozi inayozunguka jeraha kuhisi joto kali, Lakini endapo ngozi inayozunguka kidonda huhisi joto sana kwa kugusa bila kupoa, hiyo inaweza kuonyesha kwamba mwili unapanga mashambulizi dhidi ya maambukizi.

Joto husababishwa na kutolewa kwa kemikali za vasoactive zinazoongeza mtiririko wa damu kwenye eneo hilo. Kwa kuongezea, mfumo wa kinga hutoa joto zaidi kwa kutuma lymphocyte kutoa kingamwili kuharibu pathogen na phagocytes kumeza bakteria waliokufa.

8. Kupoteza uwezo wa kufanya kazi katika kiungo chenye jeraha au kidonda

Ishara nyingine ya maambukizi kwenye jeraha ambayo inaweza kuhitaji matibabu, ni wakati mgonjwa amepoteza uwezo wa kiutendaji kwenye kiungo au eneo lilithoathiriwa.

KWA USHAURI ZAIDI,ELIMU AU TIBA TUWASILIANE KWA NAMBA +255758286584.

STRESS

• • • • •

JINSI YA KUONDOA AU KUJIKINGA NA MSONGO WA MAWAZO

1. Kula na kunywa vyakula unavyovipenda sana ili kuboresha afya yako,japo viwe na virutubisho vyote katika kiwango kinachohitajika mwilini, na visiwe vyenye madhara mwilini kama vile vyakula vya mafuta mengi n.k.

Watu wengine hujaribu kupunguza mfadhaiko au msongo wa mawazo kwa kunywa pombe au kula sana. Vitendo hivi vinaweza kuonekana kusaidia kwa wakati huo tu, lakini kwa kweli vinaweza kuongeza mfadhaiko au msongo wa mawazo mwishowe.

Caffeine pia inaweza kuongeza athari za mfadhaiko au msongo wa mawazo. Kutumia lishe bora na yenye usawa inaweza kusaidia kupambana na mfadhaiko au msongo wa mawazo.

2. Fanya mazoezi mara kwa mara. Mbali na kuwa na faida za kiafya, mazoezi yameonyesha kuwa dawa ya kupunguza msongo wa mawazo.

Anza kufanya mazoezi yakawaida yasiyokuwa na ushindani mkubwa lakini yenye uimarishaji mwilini, Mazoezi husaidia mwili kutoa endorphins-vitu vya asili ambavyo vinakusaidia kuondoa stress na Maumivu.

3. Acha kutumia tumbaku na nikotini. Watu ambao hutumia nikotini mara nyingi huita kama dawa ya kupunguza msongo wa mawazo, lakini nikotini kweli huongeza msongo wa mawazo zaidi mwilini kwa kuongeza msisimko wa mwili na kupunguza mtiririko wa damu na kupumua.

4. Jifunze kufanya kazi na kutenga muda wa kupumzika. Kupata muda wa kupumzika kila siku husaidia kudhibiti msongo wa mawazo na kulinda mwili kutokana na athari za mfadhaiko.

Unaweza kuchagua kutoka kurefresh mind, kwenda kupumzika mahali, kwenda kupiga picha, kuwa na marifiki wa kujenga na sio kubomoa

Lakini pia hivi sasa Kuna programu nyingi za mtandaoni na mahiri zinazotoa mwongozo juu ya mbinu hizi za jinsi ya kuondoa msongo wa mawazo,pendelea kujifunza humo; ingawa zingine zinajumuisha gharama flani ila nyingi zinapatikana bila malipo.

5. Punguza au jaribu kuepuka sana vitu vinavyokuletea msongo wa mawazo mfano baadhi ya mahusiano N.k. Ikiwa wewe ni kama watu wengine, maisha yako yanaweza kujazwa na mahitaji mengi na wakati mdogo sana. Kwa sehemu kubwa, mahitaji haya ndio ambayo tumechagua. Unaweza kuweka vipaumbele, kujipa kazi, na kuweka wakati au muda maalum wa kujifunza.

6. Chunguza nini kipo ndani yako na uishi kulingana nacho. Jinsi vitendo vyako vinavyoonyesha imani yako, ndivyo utahisi vizuri, bila kujali maisha yako yana shughuli nyingi. Tumia kile kilichopo ndani yako wakati wa kuchagua shughuli za kufanya.

7. Jithibitishe. Na jifunze kusema "Hapana" kwa baadhi ya mambo. Si lazima kila mara uwe na matarajio ya wengine.

8. Weka malengo na matarajio halisi. Ni sawa-na afya-kutambua kuwa huwezi kufanikiwa kwa 100% kwa kila kitu mara moja. Jihadhari na mambo ambayo huwezi kuyadhibiti na ufanyie kazi pamoja na kukubali vitu ambavyo unaweza kuvidhibiti.

9. Kujitathimini mwenyewe na jikumbushe kile unachofanya vizuri zaidi na kuona furaha wakati wa kukitenda,uendelee nacho zaidi.

KWA USHAURI ZAIDI,ELIMU AU TIBA TUWASILIANE KWA NAMBA +255758286584.

TIBA

• • • • •

MATIBABU YA UGONJWA WA RHEUMATOID ARTHRITIS

Mpaka sasa hakuna tiba ya ugonjwa wa Rheumatoid Arthritis. Lakini tafiti za afya zinaonyesha kuna uwezekano mkubwa wa kudhibiti dalili za ugonjwa huu kama matibabu yataanza mapema kwa kutumia dawa zinazojulikana kama dawa za kurekebisha RHEUMATOID ARTHRITIS maarufu kama DMARDs.

✓ Dawa

Aina mbali mbali za dawa zinazopendekezwa na daktari wako zitategemea ukali wa dalili zako na ni muda gani umekuwa na ugonjwa wa RHEUMATOID ARTHRITIS

NSAIDs ni kundi la Dawa za kupambana na uchochezi(nonsteroidal) ambazo zinaweza kupunguza maumivu na kupunguza uvimbe.

Dawa hizo ni pamoja na ibuprofen (Advil, Motrin IB, zingine) na naproxen sodium (Aleve). Madhara yanaweza kujumuisha kuwasha tumbo, shida katika moyo na uharibifu wa figo.

•Soma: dalili za Minyoo ya Ascariasis pamoja na Tiba yake

Steroids. Dawa za Corticosteroid, kama vile prednisone, hupunguza uchochezi na maumivu na kupunguza polepole uharibifu wa viungo.

Madhara yanaweza kujumuisha kukonda kwa mifupa, kuongezeka uzito na ugonjwa wa sukari. Mara nyingi madaktari huagiza corticosteroid ili kupunguza dalili haraka, kwa lengo la kupunguza dawa hiyo pole pole.

DMARD za kawaida. Dawa hizi zinaweza kupunguza kasi ya ugonjwa wa Rheumatoid Arthritis(ugonjwa wa damu) na kuokoa viungo na tishu zingine kutokana na uharibifu wa kudumu.

DMARD za kawaida ni pamoja na methotrexate (Trexall, Otrexup, zingine), leflunomide (Arava), hydroxychloroquine (Plaquenil) na sulfasalazine (Azulfidine). Madhara hutofautiana lakini yanaweza kujumuisha uharibifu wa ini na maambukizo makubwa ya mapafu.

DMARD ya kibaolojia. Pia inajulikana kama vigeuzi vya majibu ya biolojia, daraja hili jipya zaidi la DMARD ni pamoja na abatacept (Orencia), adalimumab (Humira), anakinra (Kineret), certolizumab (Cimzia), etanercept (Enbrel), golimumab (Simponi), infliximab (Remicade), rituximab ( Rituxan), sarilumab (Kevzara) na tocilizumab (Actemra).

DMARD ya Kibaolojia kawaida huwa na ufanisi zaidi inapounganishwa na DMARD ya kawaida, kama methotrexate. Aina hii ya dawa pia huongeza hatari ya maambukizi.

Kuna DMARD nyingine kama; Baricitinib (Olumiant), tofacitinib (Xeljanz) na upadacitinib (Rinvoq) inaweza kutumika ikiwa DMARD za kawaida na biolojia haikuweza kufanya kazi. Vipimo vya juu vya tofacitinib vinaweza kuongeza hatari ya kuganda kwa damu kwenye mapafu, shida kubwa zinazohusiana na moyo na saratani.

✓ Tiba ya Mazoezi(Physiotherapy)

Daktari wako anaweza kukuelekeza kwa mtaalamu wa mazoezi ambao wanaweza kukufundisha mazoezi ili kusaidia viungo vyako vikae sawa. Mtaalam anaweza pia kupendekeza njia mpya za kufanya kazi za kila siku ambazo zitakuwa rahisi kwenye viungo vyako.

Vifaa vya kukusaidia vinaweza kufanya iwe rahisi kuepuka kutegemea sana viungo vyako vyenye maumivu makali.

Kwa mfano, kisu cha jikoni kilicho na mtego wa mkono husaidia kulinda kidole chako na viungo vya mkono n.k

✓ Upasuaji

Ikiwa dawa zinashindwa kuzuia au kupunguza kasi ya uharibifu Njia ya upasuaji inaweza kutumika ili kurekebisha viungo vilivyoharibiwa. Upasuaji unaweza kusaidia kurudisha uwezo wako wa kutumia kiungo chako. Inaweza pia kupunguza maumivu na kuboresha kazi.

Upasuaji wa ugonjwa wa arthritis unaweza kuhusisha;

Synovectomy. Upasuaji wa kuondoa kitambaa (synovium) unaweza kusaidia kupunguza maumivu na kuboresha viungo.

Ukarabati wa tendon. Kuvimba na uharibifu mwingine vinaweza kusababisha tendons kuharibika ikiwa ni pamoja na kulegea au kupasuka. Daktari wako wa upasuaji anaweza kutengeneza tendons karibu na kiungo chako.

Wakati wa upasuaji, daktari wako wa upasuaji huondoa sehemu zilizoharibika za kiungo chako na kuingiza bandia iliyotengenezwa kwa chuma na plastiki.

•Soma: dalili za Minyoo ya Ascariasis pamoja na Tiba yake

KWA USHAURI ZAIDI,ELIMU AU TIBA TUWASILIANE KWA NAMBA +255758286584.

CHOO KIGUMU

• • • • •

Chanzo cha Tatizo la Choo Kigumu yaani Constipation na Kukosa choo kabsa

Nini Husababisha Constipation/ Kukosa Choo Au Kupata Choo Kigumu?

Umewahi kujiuliza kwanini unakosa choo kwa muda mrefu au kupata choo kigumu na kwa shida, huku ukipata maumivu makali wakati wa kujisaidia? Kwa kiasi kikubwa kukosa choo na choo kigumu husababishwa na mkusanyiko wa sababu nyingi

Constipation Ni Nini?

Constipation inalezwa kwamba ni ugumu wa kutoa uchafu wote kwenye tumbo, hii ni kutokana na choo kuwa kigumu. Kwa maaana nyingine ni kwamba ni hali ya kupungua kwa kasi ya utoaji kwa uchafu/kinyesi tumboni ama kupata choo kigumu na kukosa choo kwa muda mrefu

•Soma: Chanzo cha tatizo la kuwashwa mwilini baada ya Kuoga

SABABU;

- Sababu hizi ni pamoja na lishe yako, kiasi gani mwili wako unaushugulisha, na na jinsi unavocontrol stress/msongo wa mawazo.

Sababu kubwa kabisa ikiwa ni ulaji wa vyakula vyenye kiwango kidogo sana cha kambakamba/fibers na matumizi kidogo ya maji .

Unapopata constipation baadhi ya dalili huanza kujitokeza kwenye mfumo wa chakula kama; kupungua wa kasi ya utoaji wa kinyesi au uwepo wa kiasi kidogo cha kinyesi, kuchelewa kwa utolewaji wa kinyesi kuliko kawaida. Kama unaumwa magonjwa kama Irritable bowel syndrome (IBS) au ugonjwa mwingine kwenye mfumo wa chakula basi yaweza kuwa ndio chanzo cha constipation.

Sababu za kukosa choo na choo kigumu

Hapa chini ni sababu zinopelekea upate constipation

Lishe mbovu: Vyakula vilivyosindikwa sana, sukari, nafaka iliyokobolewa, pombe. Vyakula vilivyoongezwa sukari na kemikali za kutunza chakula kisiharibike na mafuta mabaya huleta ugumu kwenye utengenezaji na utolewaji wa kinyesi na hivo kukupelekea kukosa choo kwa muda mrefu.

Msongo wa mawazo: Watu wanaopata msongo mkubwa wa mawazo huharibu mpangilio wa homone zao pamoja na kuathiri uzalishaji wa visambaza taarifa kwenye mwili na hivo kusababisha shida kwenye misuli, kupata mcharuko/mpambano ndani ya mwili (inflammation) na kuathiri ufanyaji kazi wa enyzmes ambazo husaidia kumeng’enya chakula.

Kutoshughulisha mwili: Mazoezi yanasaidia kuimarisha mzunguko wa damu kwenye mfumo wa chakula na kuimarisha misuli na hivo kurahisisha utolewaji wa kinyesi. Utafiti unasema watu wanaotumia mda mwingi wakiwa wamekaa hasa maofsini wanaongoza kwa kuapata matatizo ya kukosa choo kwa mda mrefu.

•Soma: Chanzo cha tatizo la kuwashwa mwilini baada ya Kuoga

Matumizi ya baadhi ya vidonge: Baadhi ya vidonge husababisha kukosa choo kwa muda mrefu na kupata choo kigumu. Mfano dawa za kupunguza maumivu, dawa za kuconrtol stress, dawa za kulevya, virutubisho vya calcium na magnesium na antiacids.

Ukuaji wa bacteria wabaya kwenye mfumo wa chakula: Bacteria wazuri/normal flora waliopo kwenye mfumo wa chakula tunawaita probiotics husaidia kwenye uchakataji wa chakula. Ndio maana kuna umuhimu wa kula vyakula vyenye kambakamba kwa sababu ni mbolea nzuri kwa bacteria wazuri kukua na kufanya kazi.

Tiba Ya Lishe Kwa Tatizo La kukosa choo na choo kigumu

Kwa mgonjwa unayekosa choo kwa muda mrefu unapoanza safari ya kutibu constipation kwa kutumia lishe basi kumbuka kufahamu vyakula gani ule kwa sana, vyakula gani usile, na virutubisho gani utumie na pia baadhi ya mtindo wa maisha kurekebisha ili ujizuie kupata constipation na utibu ukiwa nyumbani mwako.

Vyakula kwa ajili ya mgonjwa wa constipation ni

Vyakula vyenye kambakamba/fibers kwa wingi: Kwenye mlo wako weka vyakula vingi vyenye kambakamba au nyuzinyuzi mfano karanga, nafaka isiyokobolewa, maharage, mboga za majani, na mbegu. Parachichi, broccoli, apple na viazi vitamu

Mbogamboga za kijani: licha ya kuwa na kambakamba nyingi kwenye mboga za kijan, pia kunamdini mengi ya magnesium ambayo tumeona hapo juu husaidia katika ufanyaji kaz mzuri wa misuli na hivo kupunguza tatizo la constipation.

Tumia kinywaji cha uvuguvugu: kama una tatizo la constipation jaribu kutumia chai ya moto asubuhi, au tumia maji yaliyochanganywa na limau, chai ya kuding kutoka china ni nzuri zaidi unaweza kuipata ofsini kwetu, inakusaidia kutibu tatizo hili haraka kwa sababu imeongezwa mimea tiba mingi.

Vyakula vya kuacha kabisa kutumia kwa mgonjwa ni pomoja na

Vyakula vilivyokaushwa kwenye mafuta

Pombe

Vyakula na vinywaji vilivyopikwa kwenye joto kali sana mfano maziwa yaliyosindikwa

Unga uliokobolewa na kusafishwa kupita kiasi

Vinjwaji vyenya caffeine kwa wingi kama kahawa na baadhi ya chai

•Soma: Chanzo cha tatizo la kuwashwa mwilini baada ya Kuoga

KWA USHAURI ZAIDI,ELIMU AU TIBA TUWASILIANE KWA NAMBA +255758286584.