Ugonjwa wa mnyauko kwenye viazi mviringo

Ugonjwa wa mnyauko kwenye viazi mviringo (au kwa Kiingereza "potato scab") ni ugonjwa unaosababishwa na bakteria au fangasi ambao husababisha vidonda na madoa kwenye ngozi ya viazi, hasa aina ya viazi mviringo.

Sababu za ugonjwa huu

• Husababishwa na bakteria aina ya Streptomyces scabies.
• Mara nyingi huibuka kwenye udongo wenye pH ya juu (alkaline), na mazingira yenye unyevu wa wastani.
• Udongo wenye rutuba nyingi au uliochanganywa sana na mimea yenye matatizo ya mizizi.
• Mazingira ya unyevu wa wastani hadi kuungua kidogo husaidia kuenea kwa ugonjwa huu.

Dalili za ugonjwa

• Kuonekana kwa madoa ya rangi kahawia hadi nyeusi juu ya ngozi ya viazi.
• Madoa hayo yanaweza kuwa madogo au makubwa, na mara nyingine huunda mikwaruzo au mikoko.
• Ngozi ya viazi inakuwa ngumu, na inaweza kuonekana imechafuka.
• Hali hii inaweza kupunguza thamani ya masoko ya viazi na uzalishaji kwa ujumla.

Jinsi ya kuzuia na kutibu ugonjwa wa mnyauko

1. Kuchagua aina za viazi zinazostahimili ugonjwa huu — aina maalum za viazi zina uwezo wa kuhimili zaidi mnyauko.
2. Kupima pH ya udongo — kuhakikisha udongo haukuwa na pH ya juu mno (kuzalisha udongo kidogo wa asidi ikiwa pH iko juu).
3. Kutumia mbolea kwa usahihi — epuka matumizi ya mbolea nyingi za kikaboni au zisizokomeshwa vizuri.
4. Kuondoa mabaki ya mimea yaliyougua — ili kuzuia bakteria kusambaa kwenye shamba.
5. Kutumia mbegu safi na zenye afya — zisizokuwa na dalili za ugonjwa.
6. Kupanda kwenye udongo wenye unyevu unaofaa — usiongeze au kupunguze unyevu kwa kiasi kikubwa.
7. Kupanda viazi katika maeneo tofauti au kutumia mbinu za mzunguko wa mazao ili kupunguza mkusanyiko wa bakteria katika udongo.

Matibabu

• Hakuna dawa ya kuponya mnyauko kabisa, bali ni kuzuia na kudhibiti dalili.
• Kutumia mbolea za kemikali kama vile sulphur kuzuia uenezaji wa bakteria kwenye udongo.
• Katika baadhi ya maeneo, kutumika dawa za bakteria (antibiotics) au fungicides ni chaguo lakini ni ghali na si kawaida kwa wakulima wengi.